Warsztaty pisania ikon dla początkujących – kolory tła i nimbu na ikonach Chrystusa Pantokratora

maj 23, 2024 | Blog, W pracowni, Warsztaty

Chrystrus Pantokrator, warsztaty pisania ikon dla początkujących
Chrystrus Pantokrator, warsztaty pisania ikon dla początkujących

Na prośbę moich uczniów zamieszczam dziś wpis o kolorach na ikonach Chrystusa Pantokratora z prowadzonych przeze mnie kursów pisania ikon pierwszego stopnia. Zilustruję go pracami uczestników.

Ikony z warsztatów pierwszego stopnia nie są złocone. Rodzi się zatem pytanie, jakich kolorów użyć do namalowania tła i nimbu? O ile kolory szat są określone – czerwona suknia (chiton) i niebieski płaszcz (himation) to kolory tła stanowią częsty dylemat osób będących na tym etapie zaawansowania.

Zasady komponowania barw na ikonie Chrystusa Pantokratora.

  • Podstawowa zasada komponowania barw jest taka, że należy pamiętać, że to nie tło ma być najważniejsze, tylko Chrystus. Unikamy więc kolorów jaskrawych, ostrych, przytłaczających. Zadaniem ikony jest pomoc w modlitwie, zatem temu nadrzędnemu celowi podporządkowana musi być kolorystyka.
  • Kolejna zasada to harmonia barwna całej ikony. Dlatego zanim zdecydujemy się na wybór gamy barwnej – powinniśmy zestawić wszystkie kolory tła, nimbu i szat obok siebie. Kolory oddziałują na siebie. W zależności od tego, w jakim otoczeniu będzie dana barwa, może być optycznie różnie odbierana. Dlatego nie możemy rozpatrywać koloru niezależnie od pozostałych.
  • Ograniczenie ilości pigmentów użytych do malowania jedej ikony również jest ważne dla uzyskania harmonii barw.
  • Bardzo dobrze wygląda delikatna wibracja koloru, gdy farba nałożona jest lekko, a grunt nieco prześwieca spod spodu (nie jest to jednak zasada). Mogą być też w ten sposób nałożone dwa kolory lub więcej. Ale całośc jednak powinna wyglądać spokojnie, bez niepotrzebnego rozedrgania, ikona to nie malarstwo impresjonistyczne.

Przykłady rozwiązań kolorystycznych na ikonach Chrystusa Pantokratora z kursów I stopnia.

Przejdźmy do przykładów. Możliwości jest bardzo dużo.

Jedne z ulubionych przez początkujących kursantów zestawów to kolory imitujące złoto. Są piękne, klasyczne i świetliste. Jednocześnie dają  możliwośc wyboru spośród ogromnej ilości warianów.

Chrystrus Pantokrator, warsztaty pisania ikon dla początkujących
Chrystrus Pantokrator, warsztaty pisania ikon dla początkujących
Kurs pisania ikon Waeszawa

Uczestnicy prowadzonych przeze mnie warsztatów pisania ikon dla początkujących, zainspirowani ikoną mojego pędzla, upodobali sobie również tła bordowe.

Chrystrus Pantokrator, warsztaty pisania ikondla początkujących
Chrystrus Pantokrator, warsztaty pisania ikon dla początkujących

Niektórzy wolą błękity i niebieskości, kojarzące się z tym, co niebiańskie i duchowe.

Chrystrus Pantokrator, warsztaty pisania ikon dla początkujących
Chrystrus Pantokrator, warsztaty pisania ikon dla początkujących

Kolejnym chętnie stosowanym tłem są zielenie.

Chrystrus Pantokrator, warsztaty pisania ikon dla początkujących
Chrystrus Pantokrator, warsztaty pisania ikon dla początkujących
Chrystrus Pantokrator, warsztaty pisania ikon dla początkujących
Warsztaty pisania ikon dla początkujących

Uczestnicy pierwszego stopnia kursów pisania ikon rzadko sięgają po bardzo jasne kolory w odcieniach stalowych. Ciekawe, że kolorystyka ta zyskuje na popularności u osób na kolejnych stopniach ikonograficznego zaawansowania.

Chrystrus Pantokrator, warsztaty pisania ikon dla początkujących

Niektórzy wolą kolory jasne, lekkie,

Chrystrus Pantokrator, warsztaty pisania ikon dla początkujących

Chrystrus Pantokrator, warsztaty pisania ikon dla początkujących

inni wręcz przeciwnie – ciemne, zdecydowane.

Chrystrus Pantokrator, warsztaty pisania ikon dla początkujących

Część kursantów wybiera wersję, w której pole i kowczeg są w jednym kolorze,

Chrystrus Pantokrator, warsztaty pisania ikon dla początkujących

inni – wręcz przeciwnie – różnicują te powierzchnie.

Chrystrus Pantokrator, warsztaty pisania ikon dla początkujących
Chrystrus Pantokrator, warsztaty pisania ikon dla początkujących

Dobrze wygląda niewielka tylko różnica tonalna między polem a kowczegiem.

Uczestnicy prowadzonych przeze mnie warsztatów pisania ikon często wybierają takie właśnie rozwiązanie, aby na wizerunku nie było niepotrzebnej kakofonni barw, utrudniającej modlitewne skupienie.

Warsztaty pisania ikon dla początkujących

Rozwiązania artystyczne dla nimbu Chrystusa Pantokratora

Uczniowie muszą też wybrać, czy nimb namalują w całości w jednym kolorze,

Chrystrus Pantokrator, warsztaty pisania ikon dla początkujących

czy też krzyż będzie w innym.

Chrystrus Pantokrator, warsztaty pisania ikon dla początkujących
Warsztaty pisania ikon dla początkujących

Można go tylko lekko zróżnicowac tonalnie

Warsztaty pisania ikon dla początkujących

Aureole  przeważnie są w odcieniach złocistych, chociaż pięknie wyglądają też w czerwieniach i oranżach.

Chrystrus Pantokrator, warsztaty pisania ikon dla początkujących
Chrystrus Pantokrator, warsztaty pisania ikon dla początkujących
Chrystrus Pantokrator, warsztaty pisania ikon dla początkujących

W nimbie mogą być wpisane litery oznaczające Imię Boga.

Warsztaty pisania ikon dla początkujących

Można je zastąpić drogocennymi kamieniami

Chrystrus Pantokrator, warsztaty pisania ikon dla początkujących

lub symbolizującymi je, stylizowanymi znakami, jak na jednej z ikon na bordowym tle zamieszczonej powyżej.

Znaczenie kompozycji barwnej ikony Chrystusa

Jak widać, osoba, która stawia pierwsze kroki na warsztatach pisania ikon dla początkujących, musi podjąć wiele decyzji dotyczących kolorystyki. Wydawałoby się, że tło to drugorzędna sprawa. Jednak od harmonijnego wyboru gamy kolorystycznej całej ikony, w tym także tła i nimbu, zależy czy ikona spełni swą podstawową rolę – pośrednika w modlitwie. Czy nakieruje człowieka stojącego przed świętym wizerunkiem na Oblicze Chrystusa, czy nie będzie drażnić, rozpraszać, czy pomoże w modlitewnym wyciszeniu.

Jeden wzór, jeden nauczyciel – różne ikony

Przy okazji zwróćcie proszę uwagę na to, jak różne są te ikony. Wszystkie powstały na pierwszym stopniu prowadzonych przeze mnie warsztatów pisania ikon. Zatem jeden nauczyciel, jeden wzór, a prace tak różne. Odbija się w nich kalejdoskop ludzkich dusz, osobowości, doświadczeń, upodobań.  Zawsze mnie to zachwyca. Z radością i zaciekawieniem czekam na kolejne ikony namalowane rękami adeptów ikonografii.

Jeśli chciałbyś zgłębiać tajniki ikonografii pod moim okiem, zapraszam do zapoznania się z terminami planowanych warsztatów: https://ikony.waw.pl/wydarzenia/category/warsztaty/