Petersburski pierwowzór ikony

Moje spotkanie z ikoną Matki Bożej Fatimskiej

Są takie ikony, które gdy raz je zobaczymy, długo zostają w naszych umysłach i sercach. Dla mnie jedną z nich jest Matka Boża Fatimska W Tobie jedność. Tak długo za mną chodziła, że postanowiłam napisać tę ikonę. Pracę rozpoczęłam od szukania informacji na temat historii wizerunku. Chciałam też upewnić się, czy dobrze rozumiem zawartą w nim symbolikę. Efekty moich poszukiwań przedstawię tym, w dwuczęściowym, artykule. Dziś zapraszam do przeczytania pierwszej części dotyczącej pierwowzoru pochodzącego z Petersburga. A ponieważ w obecnej chwili istnieje jeszcze jedna znana ikona tego typu – napiszę o niej wkrótce, w drugiej części artykułu

Powstawanie pierwowzoru – zamysł i pierwsze przymiarki

Franciszkanin, ojciec Aleksander Burgos, podczas swej wizyty w Moskwie w 2000 r. pomyślał, że chciałby by napisano ikonę Matki Bożej Fatimskiej. Pomysł ten  dojrzewał do 2002 r. , kiedy to zakonnik rozpoczął posługę w Rosji. Pierwszą rzeczą jaką uczynił było zasięgnięcie opinii kilku księży, zakonnic i wiernych z Petersburga, w którym to mieście objął parafię. Osoby te zachęciły go do realizacji pomysłu. Kolejnym krokiem było studiowanie ikonografii Matki Bożej i istniejących już przedstawień Bogurodzicy Fatimskiej.

Wizerunki z Fatimy i Koimbry inspiracją przy obmyślaniu koncepcji ikony

Dwa główne wizerunki, które stanowiły inspirację przy obmyślaniu koncepcji ikony, to dwa obrazy, jakie znajdowały się na półce w pokoju siostry Łucji. Jeden z nich pochodzi z małej kaplicy w Fatimie, drugi to obraz Niepokalanego Serca Maryi z Koimbry. Wspólne cechy obu przedstawień to nieco wydłużony kształt twarzy Maryi, Jej białe  szaty, różaniec i kula. Te symbole zostały przeniesione na ikonę.

Prawosławny ikonograf rozpoczyna pracę nad wizerunkiem Matki Bożej Fatimskiej

Do pracy nad wizerunkiem przystąpił rosyjski, prawosławny ikonograf. Pisanie ikony poprzedził głębokim przygotowaniem polegającym na studiowaniu literatury dotyczącej Fatimy i modlitwami. W tym czasie doświadczył poważnych chorób i wielu przeciwności. Jednak po dwóch latach ukończył ikonę.

Siostra Łucja popiera dzieło

Ojciec Aleksander przesyłał siostrze Łucji zdjęcia ikony na różnych etapach jej powstawania. Przełożona klasztoru w Koimbrze zawsze odpisywała księdzu tak samo, używając liczby mnogiej, słowami Nam się to podoba. Ojciec Aleksander rozumiał to tak, że przeorysza pokazuje zdjęcia siostrze Łucji, a odpisuje w imieniu jej i swoim. Po takich słowach praca była kontynuowana.

Niestety siostra Łucja zmarła, zanim ikona została ukończona. Ojciec Burgos chciał jednak mieć pewność, że akceptowała przedsięwzięcie. Napisał więc list do jej przełożonej, zadając pytanie, co siostra Łucja sądziła o ikonie. Przeorysza odpisała, że siostra Łucja widziała zdjęcia i była zadowolona z petersburskiego przedsięwzięcia.

Odczytanie ikony

Ikona ta jest dużych rozmiarów, odpowiednich, by mogła godnie pełnić rolę głównego obrazu w ołtarzu. Formą przypomina prawosławne, czczone w cerkwi ikony. Ważną rolę gra w niej światło, gdyż Maryja w Fatimie była świetlista. Jest to też nawiązanie do słów z Księgi Apokalipsy ukazujących Matkę Bożą jako „Niewiastę obleczoną w Słońce”. W teologii ikony światło odgrywa ważną rolę. Niegdyś pierwszą ikoną pisaną przez adepta ikonografii było  Przemienienie Pańskie. Początkujący ikonopis miał w ten sposób zrozumieć, że światło na ikonach nie jest  z tego świata (na ikonach nie ma światłocienia), ze pisane są one światłem Taboru. Tak jak białe są szaty Chrystusa na ikonie Przemienienia, podobne znaczenie ma biel odzienia Maryi na ikonie Matki Bożej Fatimskiej.

W centralnej części ikony znajduje się napis „serce” w języku starocerkiewno-słowiańskim.

Rozwiązanie takie zaproponował ikonograf, by symbolem słownym zastąpić  obraz serca, jako elementu niepasującego do ikony z powodu swej zbytniej cielesności i dosłowności.

Serce otoczone jest cierniami. Możemy odczytać to jako symbol miłość Bogurodzicy do człowieka i jej bólu z powodu odrzucania przez ludzi miłości Boga. Ukoić Jej ból może modlitwa różańcowa, dlatego Maryja trzyma w swych dłoniach różaniec, który podaje ludziom. Koraliki różańca ikonograf namalował w kolorze fioletowym, aby symbolizowały istotę przeslania z Fatimy będącego wezwaniem do modlitwy i pokuty.

Na ikonie umieszczone są napisy

– obok tradycyjnych grackich liter MР ΘY, które w dosłownym tłumaczeniu znaczą Matka Boga, znalazł się napis W Tobie jedność. Te ostatnie słowa przypominają o ekumenicznym wezwaniu ikony napisanej wspólnie przez katolickiego księdza i prawosławnego ikonografa. Idea ta jest związana z przesłaniem z Fatimy. Z jednej strony bowiem Maryja jest matką wszystkich chrześcijan, bez względu na to, do jakiego kościoła przynależą. Z drugiej zaś wezwanie to nawiązuje do ekumenizmu tego męczeństwa, o którym jest mowa w trzeciej tajemnicy fatimskiej. Pojawiający się w wizji pastuszków z Fatimy obraz męczeństwa Kościoła w XX w. przynosi na myśl czasy komunizmu w Rosji, gułagi, prześladowania zarówno wiernych kościoła prawosławnego, jak i katolickiego. W tym męczeństwie byli oni razem, stali obok siebie, i to  stanowi jego ekumeniczny wymiar. Ikona Matki Bożej Fatimskiej została napisana z myślą o tym, by wzywać kościół do jedności przez Maryję.

Często pytacie mnie o znaczenie złotej kuli,

która niczym naszyjnik zwisa na piersi Maryi. Symbolizuje ona opiekę Matki Bożej nad Ziemią, a także cud slońca, ktory maił miejsce w Fatimie.

Dalsze dzieje ikony

W dalszej historii ikony ważne są trzy daty:

• 24 czerwca 2006 r. ikona została uroczyście poświęcona przez katolickiego arcybiskupa Moskwy i złożona w Carskim Siole.

• 13 lipca 2006 r., w rocznicę dnia, kiedy Maryja w swym orędziu w 1917 r. w Fatimie mówiła o strasznej przyszłości komunistycznej Rosji, ikona została uroczyście przeniesiona do specjalnej kaplicy w kościele pw. św. Jana Chrzciciela. W tym dniu modlili się wspólnie katolicy obrządków rzymskiego i bizantyjskiego.

• 7 października, w święto Różańca, Maryja zechciała zebrać wokół swojej ikony wielu europejskich biskupów. Malutka kapliczka w Carskim Siole w Petersburgu, w której znajduje się wizerunek, stała się miejscem dość szczególnego pielgrzymowania. W Sankt-Petersurgu przebywali uczestnicy europejskiej konferencji episkopatów. Przybyli oni do kapliczki, by oddać cześć ikonie. Monsignore Aldo Gjordano, który pełnił funkcję Generalnego Przewodniczącego Rady Konferencji Episkopatów Europy zaintonował hymn  Bądź pochwalona Królowo Niebieska, oddając w ten sposób cześć ikonie. Do śpiewu przyłączyli się zebrani kardynałowie i biskupi,  przedstawiciele episkopatów trzydziestu krajów.

Fatimska ikona Matki Bożej mojego pędzla

Po przestudiowaniu wizerunku i zapoznaniu się z historią jego powstania, przystąpiłam do pracy. A oto efekty pracy nad ikona Matki Bożej Fatimskiej według wizerunku z Petersburga.

Niezwykłe było dla mnie to, że ikonę pisałam z wiedzą o tym, że pojedzie ona do kościoła w… Rosji.

Wykonałam ja na 100-lecie objawień fatimskich. Perygrynowała po Rosji, a następnie spoczęła w kościele katolickim w Togliatti w obwodzie Samarskim.

W kolejnym wpisie przedstawię inną znaną ikonę Matki Bożej Fatimskiej, ktora posłużyła mi za wzór do kolejnej ikony.

Modlitwa

O, Fatimska Matko Boża,

której matczyne przesłanie pozwala nam uczestniczyć w ratowaniu ludzi poprzez pośrednictwo modlitwy Różańca świętego,

zanoszenie dzieł pokuty oraz poświęcenie naszego życia Twojemu Niepokalanemu Sercu!

Prosimy Ciebie, ażebyś podobnie jak trzem pastuszkom, którym się ukazałaś,

podarowała nam swoją Łaskę, którą jest sam Bóg

oraz abyśmy oświeceni blaskiem Łaski Bożej uczestniczyli w zwróceniu się narodu Rosji do wiary, w jego zjednoczeniu się w Jedynym Kościele Chrystusowym,

w tryumfie Twojego Niepokalanego Serca na tej ziemi, powierzonej Tobie  w sposób szczególny. Prosimy Ciebie o zaniesienie tych próśb przed Pana naszego Jezusa Chrystusa, naszego Jedynego Zbawiciela, który z Ojcem i Duchem Świętym jest Jedynym Panem, Jedynym Bogiem oraz Jedyną Trójcą Przenajświętszą. Amen.